وجه تسمیه

وجه تسمیه قشقایی

درباره وجه تسمیه ی قشقایی نظریات مختلفی ابرازگردیده است؛بنابراظهارات مولف فارسنامه ی ناصری این کلمه از واژه ی تُرکی " قاچ قایی " به معنای فراری اخذگردیده و چون " ایل خَلَج " از اراضی ممالک " روم " به خاک " عَراقِ عَجَم" آمدند ، گروهی از آنها فرار کرده و در مملکت فارس توقف نمودند و مردم، این گروه را " قاچ قایی" نامیدند.

 
منبع مطلب ویکی پدیا

(حسینی فسایی،۱۳۷۸،ص۳۱۲) هنری فیلد دانشمند مردم شناس نیزتقریباًهمین نظرراداردو براین عقیده است که درزمان حمله ی مغول وقتی ترکمن ها به ایالت " عراق عجم " رسیدند ، گروهی از آنان فرار کرده و در فارس استقراریافتند و ترکمن ها این گروه راقشقایی یعنی آنهایی که فرار کرده اند، یافراریان طایفه ی قایی نامیده اند.

ازسویی دیگربرخی جامعه شناسان ، واژه ی قاشقه رابرگرفته از اسب یاهرحیوانی که در پیشانی نشان سفید داشته باشد،دانسته اند. (ایرجی،۱۳۸۰،ص۶) و گروهی دیگرآن رابه معنی خال پیشانی ووسیله ای که درجنگ به پیشانی اسب نصب نمایند ویابه معنی دلیر ، جسور وبی باک آورده اند(معین،۱۳۸۸،ص۱۴۶۵)وبرخی دیگر آن راازدیدگاه جغرافیایی بررسی نموده وبراین باورندکه این واژه برگرفته ازنام شهرکاشغرمی باشدویابانام" قشقه دریا" ،( رودخانه ای در ازبکستان)وهمچنین روستایی باهمین نام در۴۳کیلومتری بستان آبادتبریزارتباط دارد.(نصیری طیبی،۱۳۸۸،ص۶۴؛ پرهام،۱۳۶۲،ص۲۴۷) اندیشمند دیگری نیزبروجودطایفه ای ترکمن به این نام تاکید دارد(خورموجی،۱۳۴۴،ص۱۰۰)ومحقق دیگری هم بر وجودطایفه ای درچین با همین عنوان اشاره دارد. (براون،۱۳۳۸،ص۵۳۷) گروهی نیزعقیده دارند، قشقایی در بدو امر" قاچ قوی" بوده وبه تدریج ودراثرمرورزمان قشقایی شده است.

با توجه به مراتب بالا می توان گفت ایل قشقایی که امروز در فارس ساکن هستند، به نظرمی رسد از تُرکمانان دشت قُبچاق و آن حدود بوده که بعدها به نواحی فارس راه یافته و برای همیشه دراین سرزمین اقامت گزیده اند.شایان ذکر است که اسم ها معمولاً منتسب به مکان اولیه ویا حرفه بوده اند واین واژه ظاهراًهنوزدرباکوی قفقازرایج است.(احتشامی، ۱۳۸۰،ص۱۸)

برخی محققان اعتقاددارندواژه ی قشقایی ازعصرکریم خان زنددراسنادومکاتبات رواج یافت واولین باری که لفظ قشقایی درتاریخ ضبط گردیده است،مربوط به قرن یازدهم می باشدوآن هم تنهادراشعارشعرا بکار رفته ونه درمتون تاریخی؛(پرهام ، ۱۳۶۴، ص۶۸)اماتحقیقات به عمل آمده واسنادوسوابق موجوددرمخازن اسنادمدیریت اسنادوکتابخانه ملی اصفهان ،این نظرراردنموده وقدمت کاربرداین واژه دراسناد راازعصرصفویه اثبات می نماید.(ساکما:منطقه اصفهان۱۶۱ ۱۹۷ ؛احتشامی، ۱۳۸۰،صص۱۴ ۱۶)