رنگ ریزی درایل قشقایی

روش سنتی رنگرزی در ایل قشقایی 

 در ایل قشقایی زنان برای تهیه رنگ قالی از گیاهان صحرایی و بعضی از موادی که در رنگرزی محلی به کار می رود استفاده می کنند و بر این باورند که این رنگها با دوام تر از رنگ های بازاری یا جوهری است. صنایع دستی ایل قشقایی همانند دیگر عشایر ایران از جایگاه ویژه ای برخوردار است و چون دامپروری و پرورش دام یکی از محورهای اصلی زندگی آنهاست.   

                                                                            

 

منبع مطلب ویکی پدیا

استان فارس یکی از مراکزی است که رنگرزی گیاهی در آن رواج فراوان دارد لذا طراوت و شفافیت رنگ و تنوع غنای رنگ آمیزی فرشهای این استان بیش از هر عامل دیگری در شهرت جهانی دست بافته های قشقائی مؤثر است.
توانائی زنان قشقائی در احساس رنگها و رنگ آمیزی گاه چنان باورنکردنی است که به اعجاز می ماند هم از نظر فراوانی رنگ و ریزه کاری های رنگ آمیزی و هم از لحاظ پختگی و گیرایی و چشم نوازی و هم از نظر هماهنگی پرجاذبه وافسون کننده ای که جریان وقفه ناپذیر رنگها را پدیدار می کند.
معرفی نقش ناظم :
فرش بافی فارس از برای مفاهیم نمادین نقوش و رنگهای زیبای نباتات و وحوش ،همیشه شهره عالم بوده و هنوز نیز رنگ دیرین را نباخته است .
بافته های فارس که به طور کلی به سه دسته شهری ،روستایی و ایلیاتی باف تقسیم می شوند؛ و در این میان از همه نامورتر مفروشات ایلیاتی و خاصه ایل قشقایی است و طرح ناظم نسبت به دیگر طرح ها از شهرتی دو چندان برخوردار است .
این طرح را در بازار وکیل شیراز ناظم گویند این مفروش که در اندازه های 6و 9 و حتی 12 متری بافته می شود. عده ای از محققان و پژوهشگران مغرب زمین ان را در دسته طرحهای سجاده ای آورده اند.این قالی شباهتهایی به قالی سجاده ای دارد .این بافته از دو لچکی که پیوستگی آنها محراب را ساخته و دو نیم سرو که به لچکی ها پیوند خورده اند تشکیل شده است.
طرح محراب و ارتباطش با ناظم :
طرح محرابی ریشه و سابقه اش به قرنها پیش از اسلام باز می گردد .
البته طرحی دیگر مشابه همین که به دو سر ناظم مشهور است ؛ در بازار وکیل شیراز مشاهده شد که با دو گلدان و چهار لچکی منقوش شده است.
نقش ماهی درهم در قالی ایل قشقایی
از جمله ظریفترین و زیباترین طرحهای ریزنقش و مکرر، ماهیهای ریز که یا در سراسر متن و یا به دور نگاره های هندسی نقش شده است. این نگاره های یا ترنج هندسی است و یا گلی مانند الماس و یا شکلی لوزی مانند که ماهیهایی به صورت برگ و گل تزئین شده در هر سوی آن نقش شده است.
فرش قشقایی این حکایت بی چون و چرای کوچ نیز بسان دیگر مفروشات این سرزمین دیرین از این تزیین زیبا جدا نمانده است .
ماهی در هم شهری ترین نقش قالی قشقایی است که حوزه بافت آن به طوایف کشکولی منحصر می شود ، این طرح که سنجیدگی طراحی و نظم هندسی و توازن ریاضی را به کمال دارد به لحاظ همین انتظام نقشپردازی و طراحی منضبط نگاره های سر به سر و مکرر است که رنگ آمیزی مقید و محدود میگردد، حال آنکه نقشهایی مانند محرمات و بته قباد خانی – که همان قدر مبتنی بر تکرار نقشمایه های مکرر است و همان قدر مقید به نظام طراحی هندسی – در مقایسه با این نقش امکان رنگ آمیزی کم و بیش نامحدود دارد . برای رها شدن از همین تنگنا است که برخی از بافندگان قشقایی – همچنان که در مورد دیگر نقشهای اقتباسی- از نگاره های مختلف و پراکنده اشکالی مدد گرفته و با گسیختن زنجیره نقش مایه ماهی در هم ، این طرح سر به سر و متصل را به صورت یک نگاره جدا شده از شبکه منسجم طراحی در آورده و آن را همراه و همپایه با دیگر نگاره های اشکالی بکار برده اند.
بته نقشی است زنده و پویا که در طول حیات خود در اعصار و قرون متمادی بسان محل زندگی مردمان که به سبب جایگاه اقامتشان در هر محل به گویشی سخن می گویند به شکلی و حالتی نمایان شده است ، گروهی از فرش شناسان این نقش را بر این اساس تقسیم بندی کرده اند ، از آن میان میتوان به بته قشقایی ، بته مغان ، بته سنه و ... اشاره نمود
بته این سرو سر کج ریشه در تاریخ ، این سمبل و نماد کهن ایرانی اسلامی و این جادوی نقوش ایرانی ریشه ای کهن دارد در یادمان خاطره دلانگیز تاریخ سرزمین کهن ایران .

حکایتها و روایتها در این باب بسیارند و تعابیر و تدبیر ها فراوان این نقشمایه ایرانی اسلامی یکی از زینتهای زیبای فرش سرزمین مهر است که خرامان و دلنشین به رقص آمده اند در هزار توی رنگارنگ فرش این سرزمین.