جنگ ایل قشقایی

ایل قشقایی و جنگ جهانی اول

   هنگامی که جنگ جهاتی اول شروع شد شمال ایران عملا در اشغال روسیه تزاری و جنوب تحت نفوذ انگلیسی ها قرار داشت.احمد شاه قاجار تازه بر تخت سلطنت نشسته و تجربه ی چندانی در مملکت داری نداشت. اما در راس دولت میرزا حسن خان مستوفی الممالک قرار داشت که از رجال مجرب محسوب میشد. در مرحله ی اول جنگ 321332-هـ ق /1914-15م درجبهه های جنگ جهانی و به تبع آن ایران حوادث مهمی روی داد.

                                                            

منبع مطلب ویکی پدیا

                                                                

 پس از آنکه دولت عثمانی در اکتبر 1914/ذیحجه1332 بر ضد متفقین وارد جنگ شدایران در تمامی مرزهای خود با دول متحارب مواجه شد.اگر چه ایران برای فرار از نتایج نامعلوم جنگ اعلام بی طرفی کرد اما هیچ یک از دول درگیر به این بی طرفی اعتنایی نکردند.روس ها به بهانه ی حضور عثمانی ها در غرب ایران از تخلیه ی ایالات شمالی کشور خودداری کردند و عثمانی ها نیز به بهانه ی حضور روس ها در شمال ایران قوای به بخش های غربی ایران اعزام داشتند.

در جنوب ایران مدت زمانی بود که انگلیسی ها سعی داشتند با تقویت ژاندارمری و پشتیبانی از مخبر السلطنه در مقام والی فارس کنترل اوضاع را در دست داشته و مانع از آن گردند که مخالفتی برضد آنها ابراز گردد.

با شروع جنگ برخی از ملیون ایرانی با این تصور که خواهند توانست با کمک آلمان و عثمانی از چنگال روس و انگلیس رهایی یابند به سوی متحدین گرویدند.مامورین آلمانی نیز از فرصت بدست آمده استفاده کرده و بخش هایی از ایران و به ویژه نقاط مرکزی آن را میدان فعالیت های تبلیغی خود قرار دادند.

در 9 مارس 22/1915 ربیع الثانی 1333 انگلیسی ها جهت جلوگیری از فعالیت مامورین آلمانی در جنوب لیسترمن کنسول آلمان در بوشهر را دستگیر و با چند آلمانی دیگر به هندوستان تبعید کردند.ایرانیان در مقابل این عمل که نقض آشکار بی طرفی ایران بود بر شدت فعالیت های ضد انگلیسی خود افزودند. دولت مستوفی الممالک به علت ناکامی در حفظ بی طرفی25/1915 ربیع الثانی1333 سقوط کرد و پنج روز بعد دولت مشیر الدوله بر سر کار آمد.اما اندک زمانی بعد مشیر الدوله نیزدر 27 آوریل/12 جمادی الثانی در پی پیشروی بیشتر نیروهای عثمانی در غرب و ناکامی در حفظ بیطرفی سقوط کرد.

 در این میان در کنار تشدید فعالیت های ضد انگلیسی و روسی در ایران ژاندارمری که ریاست آن با افسران سوئدی بود نیز به جانب آلمانی ها گرایش پیدا کرد. دولت عین الدوله که پس از سقوط دولت مشیر الدوله بر سر کار آمده بود در نتیجه ی افزایش نفوذ متحدین در ایران سقوط کرد و در نتیجه از 10 ژوئیه 1915/27 شعبان 1333 و برای حدود یک ماه در ایران هیچ دولتی وجود نداشت.

در همین فاصله با تشکیل گروههای مسلح در دشتستان و تنگستان عملیات ضد انگلیسی در جنوب بالا گرفت و در نتیجه انگلیسی ها برای تامین موقعیت خود در جنوب ایران بوشهر را در 8اوت/26 رمضان اشغال کردند.

اشغال بوشهر با واکنش تند ملیون ایران مواجهه شد وایلات وعشایر منطقه حملاتی را علیه مواضع انگلیس سازمان دادند . از شهرههای مختلف و به ویژه شیراز نیروهای داوطلب جهت پیوستن به صفوف مبارزه به سمت بوشهر حرکت کردند . د این میان پس از مدتی بلاتکلیفی سرانجام در 17اوت /5شوال باردیگر مستوفی الممالک بر سر کار آمد ظاهرا از جمله شرایت موافقت متفقین با روی کار آمدن دولت مستوفی توافق وی جهت عزل مخبرالسلطنه از ولایت فارس بود . پس از مدت ها مذاکره سرانجام در اواخر شوال مخبر السلطنه از ولایت فارس عزل شد . وی در 14سپتامبر /3 ذیحجه شیراز را ترک کرد و حبیب الله خان قوام الملک نیابت ایالت را بر عهده گرفت .

 در ماه نوامبر 1914/محرم 1334 در پی ناکامی های پی در پی قوای بریتانیا در تصرف داردانر و شکست های آنان در بین النهرین موقعیت متفقین در ایران ضعیف شد ودولت ایران به سوی متحدین متمایل شد. در واکنش به این تحولات روسها قشون خود را تا کرج پیش بردند تا دولت ایران را تحت فشار قرار دهند هیئت دولت تصمیم گرفت در واکنش به این اقدام روسها پایتخت را از تهران به اصفهان انتقال دهدو این سرآغاز حرکتی شد که مهاجرت نام گرفت . احمد شاه آماده حرکت به اصفهان بود وبخشی از نمایندگان مجلس وسیاستمداران تهران حرکت کرده بودند . اما در موقع حرکت احمد شاه سفرای روس و انگلیس نزد او رفته و با تهدید او را از رفتن منصرف کردند .ولی آن بخش از دولتمردان و نمایندگان مجلس و سیاسیون که تهران را ترک کفته بودند در قم جهت دفاع در مقابل نیروی روس کمیته ی دفاع ملی را تشکیل دادند.ولی در پیشروی روس ها گروهی از آنها رانده شده و گروهی نیز رهسپار غرب کشور شدند.در کرمانشاه یک دولت موقت ملی تحت ریاست نظام السلطنه مافی تشکیل شد که تا پایان جنگ تحت حمایت قوای عثمانی باقی ماند.

پس از انصراف احمد شاه از حرکت بسوی اصفهان دولت مستوفی در 24 دسامبر/16صفر1334سقوط کردو دولت فرمانفرما که به متفقین تمایل داشت بر سر کار آمد.همزمان با تحولات تهران در فارس نیز نیروهای ژاندارم در 10 دسامب/2 محرم 1334 در شیراز کودتا کرده و قدرت را بدست گرفتند.کنسول و سایر اتباع انگلیس در شیراز بازداشت و به سوی اهرم اعزام شدند.قوام الملک از شهر فرار کردو نصیر الملک کفالت حکومت را بر عهده رفت.

ولی در تهران و مناطق مرکزی ایران تحولات جاری به نفع متفقین جریان داشت. قوای روس در ادامه ی پیشروی هایش در 14 دسامبر/ 6 صفر 1334همدان و در 19 مارس/ 14جمادی الثانی اصفهان را متصرف شد.از سوی دیگر با فروپاشی کودتای ژاندارمری در فاس حرکتی که بر ضد متفقین آغاز شده بود فقط نواحی غرب کشور و آن هم تحت حمایت نیروهای عثمانی ادامه یافت.دور اول جنگ جهانی اول به پایان آمده بود.